Calciumfluoride vs natrium fluoride: wat is het verschil?
Er is de laatste jaren veel veranderd omtrent het gebruik van fluoride. Denk aan de drinkwaterfluoridering die snel weer van de baan was, de opwaardering van het fluoridegehalte in peutertandpasta en de fluortabletjes die pas sinds 1998 zijn geschrapt uit het fluoridebasisadvies. Het advies is vervolgens nog herzien in 2001 en 2011, wat er onder andere toe heeft geleid dat er niet meer klakkeloos ieder half jaar fluorideapplicaties worden gedaan in de praktijk. Ook op het gebied van mondverzorging zijn er meerdere soorten fluoride geïntroduceerd. De veelal gebruikte natriumfluoride kreeg concurrentie van onder andere tinfluoride, aminfluoride en calciumfluoride. In dit artikel lees je meer over deze laatste soort fluoride: wat is het verschil met natriumfluoride en waarom zou je hiervoor kiezen?
Wat is de basis van fluoride
Fluor is de pure vorm van fluoride. Fluor is een giftig gas en dient voor gebruik in voedsel of andere producten altijd gebonden te zijn met een andere stof. Dit kan een metaal zijn (zoals tin) of een zout. Natriumfluoride (NaF) is een ionaire verbinding tussen natrium en fluoride. Het is makkelijk oplosbaar in water en valt uiteen in natrium- en fluoride-ionen. De goede wateroplosbaarheid is een van de redenen dat het veel wordt gebruikt in mondverzorgingsproducten: het is makkelijk te verwerken in tandpasta’s en mondspoelmiddelen.
Een gezondere fluoride soort
Calciumfluoride is een anorganische verbinding met de moleculaire formule CaF2. In tegenstelling tot natriumfluoride, is calciumfluoride zeer lastig oplosbaar in water. Het nadeel hieraan is dat het moeilijk te verwerken is in mondverzorgingsproducten. Toch kleeft hier ook een groot voordeel aan. De lage wateroplosbaarheid zorgt ervoor dat calciumfluoride veel minder giftig is dan andere soorten fluoride met een hoge oplosbaarheid. De European Food Safety Authority schreef hierover in The EFSA Journal (2008): “Overall, calcium fluoride, being much less soluble and less bioavailable than other soluble forms of fluoride, can be considered less toxic.”
Een andere blik op fluoride
Fluoride is een omstreden onderwerp binnen de tandheelkunde. Tegenwoordig vragen steeds meer patiënten naar de effecten van fluoride en ook behandelaars worden kritischer op het vele gebruik van fluoride. Onder andere de stijging van het aantal mensen met implantaten draagt hieraan bij. Zo is bekend dat mensen met implantaten beter geen fluoride kunnen gebruiken wegens het risico op corrosie van het implantaat. Ook zien we een groeiend aantal mensen met een bewuste levensstijl, die vaak op zoek zijn naar lichaamsvriendelijke alternatieven voor onnatuurlijke producten.
Wat is de noodzaak van fluoride
Fluoride blijft in de basis een giftige stof, met name de wateroplosbare varianten. Als men kijkt naar wetenschappelijk onderzoek, dan blijkt hieruit dat fluoride in lage concentraties in principe geen schadelijke effecten heeft. Aan de andere kant blijkt uit onderzoek dat fluoride niet noodzakelijk is in de strijd tegen cariës: het biedt enkel extra bescherming. Is het dan wel nodig om iedereen standaard met fluoride te laten poetsen? Als men kijkt naar de multifactoriële cariësetiologie volgens Keyes en Jordan (1963), dan zijn de belangrijkste oorzaken plaque (bacteriën) en substraat (suiker). Bij een goede mondhygiëne en een gezonde, suikerarme voeding met voldoende nutriënten, zal het risico op cariës laag zijn. Men zou zich kunnen afvragen of het in deze gevallen nodig is om fluoride te adviseren.
Alternatieven voor natriumfluoride
Heb je een patiënt die vraagt om alternatieven voor natriumfluoride of heeft je patiënt een zeer laag cariësrisico? Je kunt kiezen voor twee opties: fluoridevrije tandpasta of een gezondere fluoridesoort. Calciumfluoride is een veiligere optie dan natriumfluoride en biedt tevens bescherming tegen cariës. blue®m tandpasta met calciumfluoride heeft zelfs een dubbele anti-cariogene werking: naast de fluoride bevat het ook xylitol en actieve zuurstof. Kies je voor fluoridevrije tandpasta, dan is het belangrijk om te kijken naar een vervangend ingrediënt dat actief is tegen cariës. blue®m fluoridevrije tandpasta bevat een complete formule met actieve zuurstof, honing, xylitol en lactoferrine. Uit een recente clinical study blijkt zelfs dat deze tandpasta even effectief is tegen gingivitis als tandpasta met triclosan.
Luister goed naar je patiënt
Het belangrijkste is om goed te kijken en luisteren naar je patiënt. Wil een patiënt geen fluoride gebruiken uit gezondheidsoverwegingen maar laat de mondhygiëne dit niet toe? Bespreek dan dat er alternatieven zijn zoals calcium fluoride. En zie je een patiënt met een goede mondhygiëne en een laag cariësrisico? Bedenk dan eens of poetsen met fluoride wel noodzakelijk is. Wees de kritische mondzorgprofessional en adviseer het beste aan jouw patiënt!