Waarom een gezonde mondflora essentieel is om ziektebeelden te voorkomen.

Heb jij last van gaatjes, tandvleesproblemen of een slechte adem? Misschien is jouw mondflora wel uit balans! Dat probiotica oftewel ‘goede bacteriën’ belangrijk zijn voor een gezonde darmflora is inmiddels algemeen bekend. Maar dat de juiste probiotica tevens je mondgezondheid sterk kunnen verbeteren is nog relatief onbekend binnen de dentale wereld. Als je bedenkt dat we meer bacteriën dan cellen in ons lichaam hebben, kun je wel nagaan dat bacteriën een belangrijke rol spelen in het lichaam.

Bio-energetisch tandarts Ronald Muts vertelt in dit interview waarom probiotica essentieel zijn en wat je kunt doen om ervoor te zorgen dat ook jouw ‘mondmilieu’ in balans blijft. Ook wordt er een relatie gelegd tussen het ontstaan van Westerse ziektebeelden en de aanwezigheid van pathogene (slechte) bacteriën in de mond. Lees het diepte interview van voedingsdeskundige Laura Kluyver met Ronald Muts en ontdek hoe deze problemen nu echt ontstaan en wat je hiertegen kunt doen.

Waarom is een goede mondverzorging zo belangrijk om ‘slechte’ bacteriën niet te laten overheersen?

Mondhygiëne is een belangrijke, maar zeker niet de enige factor voor het wel of niet ontwikkelen van goede of slechte bacteriën. Wat je in feite doet met mondhygiëne is het reduceren van het aantal bacteriën in de mond. Dat kun je doen door een tongschraper te gebruiken, met een tandenborstel te poetsen en de ruimte tussen je tanden en kiezen goed schoon te houden. Echter, is je voeding niet goed door bijvoorbeeld het gebruik van teveel koolhydraten (suikers) en een te lage inname van goede vetten, dan kunnen de aanwezige bacteriën nog steeds de kans krijgen om pathogeen (slecht) te worden.

Dus ondanks een goede mondhygiëne kan een onvolwaardig voedingspatroon nog steeds bijdragen aan het ontstaan van pathogene bacteriën?

Inderdaad. Dat zijn die onbegrepen gevallen waarvan je denkt: “de mondhygiëne is toch eigenlijk best aardig en de plak valt ook erg mee”, maar die toch regelmatig gaatjes ontwikkelen of tandvleesproblemen hebben. Een ander voorbeeld is stress, stress kan ook tandvleesproblemen veroorzaken. Dit ontstaat doordat stress zorgt voor een hormonale disbalans waardoor het natuurlijke beschermingsmechanisme in de mond verzwakt en daarmee een verstoring veroorzaakt tussen de goede en de slechte bacteriën.

Wat gebeurt er precies in je mond wanneer je veel koolhydraten (suikers) gebruikt?

Dan worden de pathogene bacteriën, die leven op die koolhydraten, gevoed en daarmee kunnen ze zich heel gemakkelijk vermenigvuldigen. Dit terwijl probiotica vooral hun voeding halen uit meervoudige suikers zoals oligofructosen of oligosachariden. Wanneer je veel groenten eet, doe je probiotica een plezier; eet je veel suiker, dan maak je je pathogene bacteriën gelukkig. Dus ondanks het feit dat je je mondhygiëne goed op orde hebt: is je voeding onvolwaardig, dan is de verdeling tussen je goede en slechte bacteriën ook onvolwaardig.

Hoe kijk je naar het gebruik van zuivel aangezien dit ook wordt beschouwd als een licht-probiotische voedingsmiddel?

Dan heb je het vooral over zuivel zoals kwark en yoghurt waaraan bacterieculturen zijn toegevoegd om de producten zuur te maken. Dat heeft zeker een gunstige invloed, maar het ligt er een beetje aan, wat de mondgezondheid betreft, welke bacteriën dan worden toegevoegd. Daar zitten heel veel verschillen in. De ene bacterie heeft een gunstige werking op de mondflora waar een ander weer gunstiger is voor je darmen.

Dus niet alle probiotica is goed voor zowel de mond als voor de darmen?

Er zijn veel overeenkomsten, maar ook verschillen. Ik heb daar uitgebreid onderzoek naar gedaan. Wanneer we kijken naar probiotica voor de mond, is het belangrijk dat ze zich goed kunnen hechten aan het tandoppervlak of aan de zachte weefsels zoals de tong, het tandvlees of het mondslijmvlies. Zeker niet alle bacteriën kunnen zich goed hechten.

Wist je dat…

Er een relatie is tussen het ontwikkelen van diabetes en obesitas en hoe je ter wereld bent gekomen? De enting van probiotica vindt namelijk al plaats bij de geboorte via het geboortekanaal. Keizersnede? Je mist direct al belangrijke probiotica in je darmen.

Bestaat ons lichaam uit meer bacteriën dan cellen of is dit een fabel?

Goeie vraag. Dit is zeker geen fabel, maar een feit. En het is ook een behoorlijk verschil. We hebben ongeveer 10 tot de macht 12 lichaamscellen, dus zet er 12 nullen achter. Het aantal bacteriën is minstens 100 keer zo hoog. Dus we hebben veel meer bacteriën dan cellen in ons lichaam. Als je alleen al bedenkt dat we 20 miljard bacteriën in onze mond hebben en nog veel meer in de darmen, dan heb je wel een beetje een beeld. Het totale gewicht van onze darmbacteriën is ongeveer een kilo.

Kunnen pathogene bacteriën in de mond eigenlijk ook ziektebeelden elders in het lichaam veroorzaken?

De Streptococcus Mutans en de Lactobacillus veroorzaken cariës en daarnaast heb je nog een heleboel paropathogenen, zoals de A.a. bacterie. Deze bacteriën veroorzaken op lokaal niveau problemen zoals tandvleesontstekingen, maar ook problemen “op afstand”. Ontstekingen in de mond hebben namelijk weer invloed op de gezondheid van de rest van je lichaam. Er worden continue ontstekingsmediatoren vrijgegeven die in het bloed komen en onder andere hart- en vaatproblemen veroorzaken.

En kan het ook andersom zijn? Eerst ontwikkel je bijvoorbeeld diabetes en daardoor ontstaan ontstekingen in de mond?

Er is een meridiaansysteem. Tanden en kiezen hebben via het meridiaansysteem een relatie met een bijbehorend orgaan. Dus elke tand en kies heeft een link met een orgaan. Op het schema van Dr. Reinhold Voll, de ontwikkelaar van dit schema, kun je dit precies zien.
Zo hebben de snijtanden bijvoorbeeld een relatie met de nier/blaas meridiaan. Zijn er bijvoorbeeld problemen met een voortand, een wortelkanaalbehandeling of ontsteking, dan moet je bij een patiënt eigenlijk altijd kijken of er ook iets met het orgaan aan de hand is. Vraag daarnaar: Heeft u vaak last van een blaasontsteking of heeft u wellicht prostaatproblemen? Vaak klopt de relatie. Een ziek orgaan beïnvloedt de tand. Dat zijn van die onbegrepen problemen aan een tand: Iemand eet gezond, gebruikt geen medicatie, heeft weinig stress en toch is er een probleem. Vaak is de oorzaak dan te vinden bij een ziek of belast orgaan, wat je dus terugziet in de mond.

Speelt speeksel nog een rol in het ontstaan van goede of slechte bacteriën?

Absoluut. We hebben het dan met name over het kauwproces. Zodra je start met kauwen, komt er meer speeksel vrij. In speeksel zitten eiwitten en spijsverteringsenzymen en daarmee start je je spijsvertering. Speeksel is een ideaal medium voor probiotica en dat vinden onze darmen dan weer erg prettig. Het is ook heel goed om als je ‘s morgens opstaat, als eerste je mond te spoelen met water. In de nacht worden namelijk de meeste probiotica in de mond gevormd. Slik dus ook het water door waarmee je spoelt en spuug dit niet uit! Neem je probiotica in supplementvorm, neem dit dan ook in voor het slapen gaan zodat probiotica de meeste kans hebben zich te vermeerderen.

Wist je dat…

Je bacteriën die je via overdragingen tot je hebt gekregen van bijvoorbeeld je partner of je kinderen voor altijd in je mond houdt.

Zijn er onderzoeken die aantonen dat probiotica bepaalde problemen kan verhelpen?

Absoluut. Er zijn veel onderzoeken die aantonen dat de toevoeging van probiotica aan je voeding en/of in suppletievorm cariësremmend werkt alsmede parodontale problemen voorkomt. Ook is beschreven dat probiotica een gunstige werking heeft op de schimmel Candida Albicans en zelfs bij de slijmvliesafwijking Lichen Planus kan het verlichting brengen. Dit is trouwens een ziekte die steeds vaker voorkomt. De oral gel van blue®m en bepaalde producten met hyaluronzuur kunnen de klachten verzachten. De meest bekende orale probiotica zijn de lactobacillus salivarius en de streptococcus salivarius.

Is ons immuunsysteem afhankelijk van probiotica of heeft dit niets met elkaar te maken?

Probiotica is zelfs sterk bepalend voor ons immuunsysteem! We hebben het hier over een percentage van 70%, dat is behoorlijk. Wat probiotica doet, is het het op hun beurt uitscheiden van allerlei stoffen. Door uitscheiding van deze stoffen voorzien deze gezonde bacteriën ons van een natuurlijk antibioticum. Bovendien produceren probiotica Vitamine B, Vitamine K, bacteriocinen en antischimmel stoffen. Heb je dus voldoende probiotica in je mond en in je darm, dan heb je daarmee een sterk defensiemechanisme.

Als er dus ziektebeelden ontstaan, betekent dat in veel gevallen dat er te weinig probiotische bacteriën in de darm zijn?

Ja, of in de mond. Niet alleen probiotica, maar het totaalplaatje van het lichaam is uiteraard belangrijk. Waar je afweersysteem ook van afhankelijk is, is natuurlijk je vitaminen- en mineralenstatus. Hier kun je veel mee doen door de juiste voeding te nuttigen en aanvullend supplementen te gebruiken. Veel mensen denken dat als ze maar ‘goed’ eten, ze voldoende mineralen en vitaminen binnenkrijgen. Het is een illusie om te denken dat dat nog lukt met het huidige vitaminen- en mineralenverlies in de hedendaagse voeding. Daarnaast moeten je darmflora en totale flora ook in evenwicht zijn. Symbiose is in dit geval belangrijk. Probiotica zelf zijn weer sterk afhankelijk van prebiotica. Prebiotica is de voeding voor probiotica.

Hebben we het dan over vezels?

Ja, we hebben het over onverteerbare vezels. Deze zitten in allerlei voedingsmiddelen en met name in groenten, geitenmelk, xylitol en bepaalde oligosachariden. Sommige mensen zeggen: ik eet wel 200 gram groenten per dag, maar dat is nog te weinig als je ongeveer een kilo voedsel per dag eet. Reken maar uit: dat is slechts 20%. Het streven is 50 procent van je voeding uit groenten te laten bestaan.

Ik weet dat er geregeld antibiotica toegepast wordt binnen de tandheelkunde. Hoe sta jij hier tegenover?

Ik gebruik zelden antibiotica. We hebben het over hooguit 1 a 2 keer per jaar. Bijvoorbeeld bij spoedeisende gevallen tijdens de weekenddienst. Verder proberen wij antibiotica zoveel mogelijk buiten de deur te houden. We gebruiken andere, meer natuurlijke middelen om onze patiënten voor te bereiden op bijvoorbeeld een implantaatbehandeling of een extractie. Denk bijvoorbeeld aan hoge doseringen liposomale vitamine C, D3 en K2, omega-3 vetzuren en de Teeth & Bone Formula van blue®m. Een goede voorbereiding is het halve werk.

Werken jullie trouwens met een specifieke orale probiotica?

Ja. Tot voor kort waren er nog drie merken op de markt die specifiek gericht waren op de mondflora. Helaas zijn er twee merken verdwenen omdat er waarschijnlijk te weinig gebruik van wordt gemaakt binnen de dentale wereld. Het merk wat we nu gebruiken is Bonusan, de Probio Oral. Gebruik je een algemene probiotica voor je mondflora, dan zal dit niet voldoende werken. De meeste probiotica is maagzuurresistent, zodat het ‘heel’ in je darmen terecht komt. Er zit dus een bepaalde coating op. Je kunt wel nagaan dat dat in de mond helemaal niets doet vanwege die coating.

Moet je bij mondproblemen levenslang probiotica gebruiken?

Van probiotica is bekend dat wanneer je na enige tijd stopt met suppleren, het effect op een gegeven moment ook weg is. Het heeft een zogenoemde doorgangstijd van 2 tot 4 weken om zijn werk te kunnen doen. Stop je met het gebruik en zijn er geen maatregelen genomen om het milieu voor probiotica te verbeteren, dan neemt de oorspronkelijke flora weer de overhand. Echter, is er wel een verandering opgetreden: probiotica hebben voor een deel hun kenmerken doorgegeven aan de oorspronkelijke bacteriën. Als er tegelijkertijd aanpassingen worden gedaan in het voedingspatroon zoals minder koolhydraten en meer vezels, dan is een blijvend effect van de probiotica veel sterker. Ik dicht deze stelling een hoge mate van waarschijnlijkheid toe.

Wat zou je als advies willen meegeven aan onze lezers?

De mond is het begin van de darm; als de mond niet in orde is, kun je er van uitgaan dat de darm dat ook niet is. Belangrijk is dat mondgezondheid afhankelijk is van meer dan alleen een goede mondhygiëne. Lifestyle factoren zoals roken, alcohol, bewegen, stress, ademhaling en voeding zijn eveneens van groot belang. Het is een kwestie van balans. Een dysbiose (disbalans in de microflora) en tekorten blijken vaak ten grondslag te liggen aan veel ‘ziektebeelden’. Je moet je dan altijd afvragen: ‘Hoe sterk is de balans verstoord en is het een ziekte of is het een gebrek?’ Cariës kan bijvoorbeeld voor meer dan 50% worden gereduceerd met een voldoende hoog vitamine D3 gehalte en parodontale problemen voor meer dan 20%. Met het verbeteren van je mondgezondheid, verbeter je natuurlijk ook je totale gezondheid; de mond is immers onderdeel van een heel systeem. Gekscherend is dat de geniale ‘ontdekking’ van de biologische tandheelkunde. Mijn algemeen advies wat voeding betreft: koolhydraatarm, veel (biologische) groenten en eiwitten en de goede vetten gebruiken. Het is heel erg moeilijk om die lifestyle verandering zonder een goede begeleiding te doen. In onze praktijk werken we daarom samen met een voedingsdeskundige om een ‘voedingsdesign op maat’ te maken voor patiënten met (mond)gezondheidsproblemen.