De effecten van chemo en bestraling

Hoe belangrijk is een goede mondverzorgng bij kanker?

Als je in behandeling bent vanwege kanker, kun je helaas te maken krijgen met een variëteit aan klachten. Naast ‘bekende klachten’ als misselijkheid en algehele malaise, kun je ook last krijgen van veranderingen in de mond zoals een slechte adem, een droge mond of bloedend tandvlees.

Chemo- en radiotherapie ook van invloed op de mond

Wanneer je wordt behandeld met chemotherapie of bestralingen, is het van belang dat er geen problemen voordoen in de mond. Door de sterk verminderde weerstand die ontstaat tijdens de therapie is er namelijk een groot risico op infecties. De mond staat direct in verbinding met de rest van het lichaam en bacteriën in de mond hebben eenvoudig toegang tot de bloedbaan. Zo kan een ontsteking in de mond een bedreiging vormen voor de algehele gezondheid, juist wanneer de afweer verminderd is.

Focusonderzoek voorafgaand aan chemo- of radiotherapie

Daarom wordt er vaak voor aanvang van de therapie een zogenaamd focusonderzoek uitgevoerd door een tandarts. Tijdens een focusonderzoek wordt gekeken naar aanwezige ontstekingen in de mond en afwijkingen die tot ontsteking kunnen leiden. Deze problemen moeten worden aangepakt voordat de chemo- of radiotherapie start, om zo de kans op infecties en complicaties te verkleinen.

Door chemo- of radiotherapie worden namelijk niet alleen de zieke weefsels en kankercellen gedood, maar worden ook gezonde weefsels beschadigd. Daarnaast zorgen de behandelingen voor een verminderde afweer, waardoor het lichaam minder goed in staat is om ziekteverwekkers op te ruimen. Hierdoor ontstaat er tijdens de behandelperiode vaak irritatie, beschadiging en ontsteking van de mondweefsels.

Uitdroging van je slijmvliezen verminderen je afweer

Een veelgehoorde klacht tijdens radio- en chemotherapie is uitdroging. Dit betreft niet alleen de huid, maar heeft ook invloed op de slijmvliezen. Slijmvliezen bevinden zich in het spijsverteringskanaal, de geslachtsorganen en in de mond en hebben een belangrijke functie bij de afweer. Ze staan namelijk in direct contact met de buitenwereld en vormen de eerste barrière voor invloeden van buitenaf.

De slijmvliezen zijn bekleed met een dikke laag beschermende bacteriën, die ervoor moeten zorgen dat virussen, bacteriën, schimmels en parasieten op afstand worden gehouden. Het slijmvlies herkent de goede bacteriën zodat deze wel worden doorgelaten tot de rest van het lichaam. Wanneer er sprake is van ontsteking, stress of ziekte dan zal dit mechanisme minder goed werken waardoor ook schadelijke bacteriën door kunnen worden gelaten. De slijmvliezen spelen dus een  ontzettend belangrijke rol als zogenaamde eerste afweerlinie.

Droge slijmvliezen, droge mond?

Droge slijmvliezen betekenen een droge mond, wat vele gevolgen kan hebben. Speeksel heeft namelijk talrijke functies bij het behoud van een gezonde mond. Een evenwichtige mondflora wordt voor een groot deel in stand gehouden door de antibacteriële, antivirale en anti-schimmel werking van het speeksel. Speeksel heeft onder andere een beschermende werking voor de tanden en kiezen, het neutraliseert zuren en zorgt voor smering van de slijmvliezen. Wanneer de mondslijmvliezen uitdrogen, zullen schadelijke stoffen minder goed kunnen worden afgevoerd. Ook dit heeft weer een nadelige invloed op de afweer.

Daarnaast kan je door uitdroging van de slijmvliezen last krijgen van een slechte adem, moeite met spreken of slikken en gevoeligheid bij eten en drinken. Ook ontstaan er door de therapie sneller wondjes in de mond, die moeilijker kunnen genezen vanwege de verminderde weerstand. Irritaties in de mond kunnen het eten en drinken bemoeilijken en daarom is het van belang om te voorkomen dat de mondweefsels beschadigd raken. Door voorzichtig te kauwen, voedsel met sterke of scherpe smaken te vermijden en harde, krokante etenswaren te laten staan, kunnen  infecties en irritaties worden voorkomen.

Zorg ook zo goed mogelijk voor weefsels tijdens behandelperiode

Zoals het belangrijk is om jezelf goed te verzorgen tijdens de behandelperiode, geldt dit ook voor de mond. Mondhygiëne speelt een enorm belangrijke rol om verdere problemen zoveel mogelijk te voorkomen.

Om je mond in optimale conditie te brengen, is het goed om na iedere maaltijd en voor het slapen gaan te poetsen. Dit doe je met een tandenborstel en tandpasta die vriendelijk zijn voor de mondweefsels. Een harde of medium tandenborstel kan juist zorgen voor meer gevoeligheid, doordat de stevige borstelharen de zachte weefsels irriteren. De blue®m ultra soft tandenborstel is verzorgend voor zowel de harde als zachte weefsels in de mond. Deze tandenborstel is ook uitermate geschikt bij wondjes of geïrriteerde slijmvliezen vanwege de ultra zachte nylon borstelharen. Vervang je tandenborstel iedere vier weken voor optimale plakverwijdering en om het risico op infectie te voorkomen. Poets je toch elektrisch? Zorg dan dat je geen poetsbeweging maakt, maar de kop zo zacht mogelijk op je tanden en kiezen plaatst. Zo voorkom je beschadiging van de harde en zachte mondweefsels.

Hoe voorkom je een droge mond?

Om het gevoel van een droge mond tegen te gaan, kan het helpen om gedurende de dag kleine slokjes water te nemen. Ook het kauwen op suikervrije kauwgom met xylitol verbetert de speekselproductie. Xylitol stimuleert op natuurlijke wijze de aanmaak van speeksel en daarnaast remt het de vorming van tandplak en bacteriën in de mond. Ook doodt xylitol de bacterie die verantwoordelijk is voor het ontstaan van gaatjes: vele (tandheelkundige) voordelen dus.

Heb je een pijnlijke mond?

Het kan aangenaam zijn om meerdere malen per dag een zacht mondspoelmiddel te gebruiken wanneer je last hebt van een droge mond. blue®m oxygen fluid is speciaal ontwikkeld voor mensen met een gevoelige mond en bevat een tweemaal hogere dosis actieve zuurstof dan het normale blue®m mondwater. Daarnaast bevat de blue®m oxygen fluid geen kleurstoffen, smaakstoffen en schuimmiddelen. Hierdoor werkt het effectief bij de genezing van wondjes in de mond zonder de weefsels te irriteren. Veel mensen die radio- of chemotherapie ondergaan, ervaren de prettige en effectieve werking van de oxygen fluid.

De heilzame werking en positieve effecten van zuurstof op de slijmvliezen

Gebruik mondverzorgingsproducten op basis van actieve zuurstof. Zuurstof speelt een sleutelrol bij veel processen in het lichaam. De geleidelijke afgifte van de actieve zuurstof zorgt ervoor dat de schadelijke en ziekteverwekkende bacteriën in de mond worden aangepakt, zonder het natuurlijke evenwicht van de mond te verstoren. De toevoeging van zuurstof aan de blue®m producten, maakt dat ze een perfecte balans houden van de de mondflora en actief bijdragen aan de wondgenezing. Daarnaast bevatten de producten van blue®m ook honing, lactoferrine en xylitol. Stuk voor stuk krachtige en synergetische ingrediënten die helpen om het tandvlees gezond te houden.

Extra belangrijk om in het behandeltraject gebitsprotheses te reinigen

Heb je een (gedeeltelijke) gebitsprothese of een frame, dan is het nu extra belangrijk om deze goed schoon te maken. Bacteriën kunnen zich gemakkelijk ophopen op een prothese en vervolgens in de mond voor infectie zorgen. Daarom geldt dat ook de prothese na iedere maaltijd en voor het slapen gaan gereinigd moet worden. De blue®m oral foam is uitermate geschikt voor de dagelijkse reiniging van protheses en bevat daarnaast ook de unieke formule met actieve zuurstof. Chemische reinigingsmiddelen kunnen namelijk het mondslijmvlies irriteren tijdens het dragen van de prothese. Daarnaast bevatten deze vaak agressieve middelen die kunnen zorgen voor uitdroging van de slijmvliezen. blue®m oral foam reinigt gemakkelijk en zorgt daarnaast direct voor een schoon en fris gevoel.

Je zult merken dat je prothese wellicht minder fijn zit en er sneller wondjes of drukplekken ontstaan. Dit is ook een effect van de verminderde weerstand door de radio- of chemotherapie. Bij het voorkomen en genezen van drukplekjes kan de blue®m oxygen fluid en de blue®m oral gel tevens goed worden gebruikt. Dit zijn medische hulpmiddelen, speciaal voor het versnellen van wondgenezing.

Informeer tijdig je tandarts of mondhygiënist over je behandeltraject

Hoewel je je mondverzorging zelf in handen hebt, is het goed om je regelmatig te laten controleren door je tandarts of mondhygiënist. Het is goed om je behandelaar te informeren over je gezondheid en behandeltraject. Ze kunnen met je meedenken en je voorzien van aanvullende tips. Het is raadzaam om bij (ernstige) klachten altijd contact op te nemen met je (bestralings)arts of verpleegkundige.

Kortom:

• Zorg dat je mond niet uitdroogt (kijk of je voldoende drinkt en let op je voeding);
• Besteed nog meer aandacht aan je dagelijkse mondverzorging;
• Bescherm je weefsels en poets zo zacht mogelijk;
• Extra belangrijk om eventuele gebitsprotheses beter te reinigen;
• Gebruik mondverzorgingsproducten op basis van actieve zuurstof;
• Informeer je tandheelkundige behandelaar over je behandelplan.

Bronnen: LUMC, VUmc, Hematologie Groningen