Fluoride of niet? Dit is wat andere professionals zeggen

Er wordt allang niet meer door enkel dental professionals over gesproken, inmiddels doet de consument ook mee aan het debat: wel of niet poetsen met fluoride? Een vraag waar zij meestal geen antwoord op hebben en deze dan ook terecht stellen in de stoel bij de tandarts of mondhygiënist. De meningen zijn verdeeld, ook  binnen de tandheelkunde. In dit artikel vertellen verschillende deskundigen uit de dentale industrie over het gebruik van fluoride. De één adviseert om er wel mee te poetsen, de ander gaat liever voor een alternatief. Hun argumenten lees je hieronder. Ook delen we een aantal onderzoeken voor meer achtergrond. 

Soorten fluoride 

In zijn pure vorm, is fluoride een gas: fluor. Daarom is het voor gebruik altijd gebonden aan een andere stof. Dit kan een zout zijn zoals natrium (natrium fluoride) of een metaal zoals tin (tin fluoride). De meest voorkomende fluoride soort is natriumfluoride. Deze fluoride soort zit verwerkt in de meeste fluoridehoudende tandpasta’s. Naast het gebruik in de tandheelkunde, wordt fluoride veel gebruikt in de industrie. Het is onder andere nuttig voor het etsen van glas en als ingrediënt in bestrijdingsmiddelen. Naast bovengenoemde soorten bestaat er ook nog calciumfluoride. Dit is de meeste veilige fluoride soort. Het is een verbinding tussen calciumzout en fluoride. Wat opvallend is aan deze verbinding is dat het nauwelijks oplosbaar is in water. Hierdoor is het moeilijk te verwerken en tevens veel minder giftig dan andere soorten fluoride. 

Functie fluoride  

Poetsen met fluoride zorgt ervoor dat het glazuur van de tanden en kiezen harder wordt. Dat is meermaals onderzocht en bewezen. Het bouwt zich in in het glazuur en beschermt het glazuur tegen de Streptococcus mutans bacteriën, waarvan wij weten dat ze cariës veroorzaken. Cor van Loveren, gepensioneerd hoogleraar preventieve tandheelkunde aan het Academisch Centrum Tandheelkunde Amsterdam, legt uit hoe dat precies zit. “Het is heel duidelijk dat fluoride een enorme bescherming biedt tegen gaatjes. Voordat fluoride werd gebruikt in Nederland hadden kinderen op hun vijfde gemiddeld achttien gaatjes, nu zijn dit er ongeveer drie.” Van Loveren legt in het artikel verder uit dat het mineraal calcium een belangrijk onderdeel is van de tand. “Calcium kan door zuren, die in de mond uit suikers worden gevormd, oplossen. Hierdoor ontstaan gaatjes. In aanwezigheid van fluoride lost calcium veel minder snel op”, aldus Van Loveren. 

Fluoride ongezond?

Fluoride kan dus helpen bij het voorkomen van gaatjes, maar is het gevaarlijk? Dat hangt, net als met veel stoffen, af van de dosis. “Als je in één keer veel te veel fluoride binnenkrijgt, dan kan dit zich gaan binden aan het calcium in het bloed. Bijvoorbeeld als een kleuter in één keer de hele tube tandpasta van zijn ouders leegsnoept, kan dit dus leiden tot een tijdelijk tekort aan calcium, wat gevaarlijk kan zijn. Tijdelijke opname in het ziekenhuis is dan nodig om de hoeveelheid calcium in het bloed te controleren en eventueel per infuus aan te vullen.”

De Europese Autoriteit voor Voedselveiligheid stelt de maximale veilige dagelijkse hoeveelheid fluoride voor volwassenen op 7 milligram per dag. Volgens Amerikaans onderzoek krijgen volwassenen via tandpasta dagelijks ongeveer 0,1 milligram fluoride binnen. De Amerikaanse tandpasta’s voor volwassenen bevatten vergelijkbare hoeveelheden fluoride als Europese tandpasta’s.

bluem closeup of purple gemstones

Tegengeluid

Echter, zijn er ook onderzoeken die sceptisch zijn over de effectiviteit van fluoride gebruik. Een onderzoek aan de Saarland-universiteit in Duitsland laat zien dat de fluor binding aan het glazuur door het poetsen met gefluorideerde tandpasta zich beperkt tot een dikte van slechts zes nanometer. De onderzoekers betwijfelen of dergelijke extreem dunne laagjes fluorapatiet in staat zijn tot het voorkomen van gaatjes.

Wat zeggen experts

Ronald Muts, tandarts met ruim 30 jaar ervaring in de biologische tandheelkunde, focust liever op het onderhouden van een goede mondhygiëne, zonder chemische stoffen en materialen. “Dat is naar mijn mening de beste methode om het ontstaan van gaatjes te voorkomen, en niet het gebruik van fluoride”, vertelt hij in de podcast Oersterk. “Er is geen arts die zoveel lichaamsvreemde materialen en stoffen toepast als een tandarts. Van al die toepassingen ga je uiteindelijk afvragen of het gezond is voor het lijf of niet. Fluoride is daar een voorbeeld van naar mijn mening. Fluoride wordt met je speeksel vermengd en het wordt vaak doorgeslikt door kinderen. Wanneer het in contact komt met maagzuur, fluoride wordt dan hydrochloride zuur, ofwel een agressieve stof die tot braken kan leiden.”

Muts adviseert om vooral te focussen op voeding, want dat speelt een heel belangrijke rol voor de conditie van je mond, tanden en kiezen. “Het is belangrijk om de momenten waarop je koolhydraten en suikers consumeert, zo veel mogelijk te beperken. De bacteriën die gaatjes veroorzaken, voeden zich namelijk met suikers. Wanneer er weinig eetmomenten zijn op een dag, zullen er dus minder snel gaatjes ontstaan. Ook de vitaminen- en mineralen huishouding draagt bij aan een goede mondgezondheid. Zo draagt vitamine D bij aan het voorkomen van gaatjes, evenals calcium en magnesium. Het slikken van een speciaal dentaal voedingssupplement kan hierbij een uitkomst bieden”, aldus Muts.  

Ook mondhygiëniste en voedingsdeskundige Tessa Hagen deelt deze mening . “Na mijn afstuderen had ik nooit gedacht tandpasta zonder fluoride te gaan adviseren, maar met de producten van blue®️m heb ik ontdekt dat het voor veel patiënten mogelijk is ook zonder fluoride cariësvrij te blijven. Fluoride is nodig wanneer er demineralisatie heeft plaatsgevonden. blue®️m gebruikt een combinatie van ingrediënten die de samen de plaque en bacteriën tegengaan waardoor er minder snel mineralen aan het tandoppervlak onttrokken worden. Iedere patiënt is een individu, maar in veel gevallen is fluoridevrij poetsen goed mogelijk.”

Mondhygiënist Lieneke Steverink-Jorna plaats daar een kanttekening bij. Ze geeft aan dat fluoridevrij poetsen enkel heel fijn is voor mensen die niet of minder gevoelig zijn voor gaatjes. “Sommige mensen kiezen er bewust voor om tandpasta zonder fluoride te gebruiken. Dat mag natuurlijk, zeker als je echt nooit gaatjes krijgt. Helaas hebben veel mensen dat geluk niet. Uiteraard is dan heel belangrijk om je dieet en je poetstechniek te laten checken bij de mondhygiënist. Fluoride is een enorme hulp om het ontwikkelen van cariës tegen te gaan. Als al je inspanningen niks hebben opgeleverd, dan is fluoride een veilig middel om te omarmen”, aldus Steverink-Jorna (Vraagdetandarts.nl). 

De Australische tandarts Dr Steven Lin schreef een artikel dat in 2015 werd gepubliceerd, over de voors- en tegens van fluoridegebruik. Sinds het grootste deel van Australië’s watervoorziening werd gefluorideerd in de jaren ’60 en ’70, komt tandbederf nog steeds voor in bijna epidemische proporties in Australië. Waarom? Omdat we druk bezig zijn met ruzie maken over de verkeerde dingen.

Zelfs nu er in Australië al meer dan een halve eeuw waterfluoridering wordt toegepast, wordt tandbederf door de Australian Dental Association nog steeds beschouwd als een van de meest voorkomende ziekten in het land. Het probleem is dat fluoride de kernoorzaak van tandbederf niet aanpakt: onze voeding.

Tandbederf bestaat in zijn hedendaagse vorm pas zo’n 200 jaar. Voor die tijd leefde de mens duizenden jaren lang zonder noemenswaardige gebitsaandoeningen. In het dierenrijk is tandbederf al even zeldzaam. De verontrustende realiteit is dat tandbederf een ziekte van de menselijke beschaving is en hoewel fluoride toepassingen heeft bij de behandeling, is het zeker niet het wondermiddel.

De kern van het probleem wordt gevormd door de bacteriële veranderingen in onze mond die optreden als gevolg van de consumptie van eenvoudige koolhydraten. Dit leidt tot de proliferatie van bepaalde microben waarvan de metabolieten vernietiging van het tandoppervlak veroorzaken.

Van fluoride is bekend dat het bepaalde antibacteriële werkingen in de mond heeft die sommige bacteriën lijken te remmen. Maar met minstens 500-700 soorten in de mond is het onduidelijk welke invloed het heeft op het hele ecosysteem. Fluoride is dus geen remedie tegen tandbederf.

Conclusie

De ene fluoride is de ander niet. En elk gebit en lichaam is verschillend. We hoeven niet bang te zijn voor fluoride in tandpasta’s. Echter zit er wel verschil in soorten fluoride. Calciumfluoride is de meest veilige optie. De European Food Safety Authority schreef hierover in The EFSA Journal (2008): “Overall, calcium fluoride, being much less soluble and less bioavailable than other soluble forms of fluoride, can be considered less toxic.” 

Indien je ervoor kiest om geen fluoride te gebruiken, zorg dan voor een extra goede mondhygiëne en een gezond voedingspatroon. Daarnaast is het van belang om mondverzorgingsproducten te gebruiken met voldoende actieve ingrediënten, zoals bijvoorbeeld actieve zuurstof, lactoferrine en xylitol. De bacteriën die gaatjes veroorzaken kunnen niet overleven in een zuurstofrijke omgeving. Poetsen of spoelen met actieve zuurstof is daarom effectief tegen het ontstaan van gaatjes. Een andere werking van fluoride is het herstel van oppervlakkige gaatjes. Xylitol heeft een remineraliserende (herstellende) werking bij beginnende gaatjes. Het stimuleert de speekselvloed en legt een beschermend laagje rondom je tanden en kiezen. Hierdoor kan nieuwe tandplak minder goed hechten en blijft je mond beter schoon. 

Je winkelwagen is leeg.